แผนกพิทักษ์มรดกสยาม สยามสมาคมในพระบรมราชูปถัมภ์ ขอเชิญท่านเข้าร่วมกิจกรรมศึกษาสัญจร ณ จังหวัดเพชรบุรี เพื่อเรียนรู้ระบบนิเวศของเมืองเพชร จากร่องรอยของศิลปวัฒนธรรมและธรรมชาติ อันหล่อหลอมขึ้นมาจากความเหมาะสมทางธรณีวิทยาและความหลากหลายทางชีวภาพ ผ่านมุมมองของนักพฤกษศาสตร์

ชื่อเมืองเพชรบุรีในแผนที่และเอกสารโบราณของตะวันตกมีความแตกต่างออกไป เช่น พิเพลี Pipeli (de Choisy, 1685; de la Loubere, 1688), พิพรี Pypry (van Vliet, 1633-42), และ พิพลี Piply (Geraise, 1688) เมืองเพชรบุรีนั้นตั้งอยู่บนสันดอนทรายโบราณ  ในบริเวณที่เป็นจุดเริ่มต้นของสันดอนทรายชายฝั่งขนาดใหญ่  ที่ทอดตัวยาวไปตามคาบสมุทรไทยมาเลย์จนสุด ซึ่งสันดอนทรายนี้อยู่ถัดจากเขตดินดอนปากแม่น้ำขนาดใหญ่ของระบบแม่น้ำเจ้าพระยา  อันประกอบด้วยแม่น้ำหลายสายที่มาออกทะเลในเขตดินดอนสามเหลี่ยมขนาดใหญ่ของระบบแม่น้ำเจ้าพระยา

เมืองเพชรบุรีแต่โบราณก่อร่างสร้างตัวขึ้นบนภูมิประเทศอันเหมาะสมที่เป็นสันดอนทรายเขตร้อนชื้น สามารถเก็บกักน้ำเอาไว้ทั้งจากน้ำฝน และน้ำผิวดินที่ไหลมาจากที่สูงคือเทือกเขาตะนาวศรี และระบายออกมาสู่ที่ราบระหว่างสันทรายโบราณในฤดูน้ำหลาก เมื่อสันทรายอิ่มน้ำเต็มที่แล้ว ลักษณะเช่นนี้จึงเป็นพื้นที่ที่เหมาะแก่การอยู่อาศัยและทำเกษตรกรรม อีกทั้งแม่น้ำเพชรบุรีที่ไหลจากเทือกเขาตะนาวศรีนั้น ไม่ไหลผ่านที่ราบลุ่มดังเช่นแม่น้ำทั่วไป แต่ไหลมารวมกับน้ำพุจากสันทรายที่ผ่านการกรองตามธรรมชาติเกิดเป็นทางน้ำ ซึ่งทางน้ำในสันทรายนี้ตามปกติจะไหลขึ้นเหนือไปตามทิศของกระแสน้ำชายฝั่งโบราณที่พาเอาตะกอนทรายไหลขึ้นทางเหนือตามทิศทางคลื่นลม แม่น้ำเพชรบุรีจึงมีความพิเศษที่ไหลขึ้นเหนือตามทิศทางกระแสน้ำชายฝั่งโบราณ ไม่มีตะกอน ทั้งใสและสะอาดบริสุทธิ์ สังคมพืชชายน้ำของแม่น้ำมีความหลากหลายทางชีวภาพสูง ท่านจะได้สำรวจความพิเศษของแม่น้ำเพชรบุรีด้วยสายตาของท่านเอง  พร้อมกับทัศนาความงดงามทางธรรมชาติที่สะท้อนอยู่ในภาพจิตรกรรมฝาผนังในวัดโบราณที่ถูกคัดสรรมาแล้ว

ชายฝั่งทะเลของเพชรบุรียังเป็นจุดเริ่มต้นของสันดอนทรายเขตร้อนที่มีความสำคัญมาก ด้วยกระแสลมที่พัดตรงมาจากทะเลจีนใต้นั้น มีคาบสมุทรอินโดจีนที่ขนาบอยู่อีกด้านของอ่าวไทย คอยช่วยบังกระแสลมดังกล่าว  ทำให้ไอเกลือจากทะเลไม่แรงเท่ากับบริเวณที่อยู่ตรงกับแนวปะทะของกระแสลม ป่าชายหาดของเพชรบุรีและประจวบคีรีขันธ์จึงมีลักษณะพิเศษ พืชที่ทนไอเกลือได้น้อยก็ยังสามารถอยู่ใกล้ชายฝั่งได้ แต่น่าเสียดายที่ป่าเหล่านี้ถูกทำลายไปเป็นจำนวนมาก จากการใช้ประโยชน์ที่ดินชายหาดเพื่อการท่องเที่ยว และหน่วยราชการต่างๆ โชคดีที่เราอาจจะยังพบเห็นป่าลักษณะเช่นนี้ในเพชรบุรี รวมทั้งชายหาดของจังหวัดประจวบคีรีขันธ์ ไปจนถึงตำบลบางเบิดอันเป็นจุดสิ้นสุดของแนวกันลมจากปลายแหลมญวนของคาบสมุทนอินโดจีนทางตะวันออกของอ่าวไทยได้บ้าง ซึ่งในบริเวณของพระราชนิเวศน์มฤคทายวันเป็นจุดสำคัญอีกแห่งหนึ่งที่พันธุ์ไม้พื้นถิ่นที่ได้รับการอนุรักษ์เอาไว้อย่างดี ตั้งแต่ตอนที่สถาปนาพระราชนิเวศน์มฤคทายวัน แต่ส่วนใหญ่ถูกทำลายไปจากการใช้พื้นที่ของหน่วยงานอื่น ๆ ที่เข้ามาใช้พื้นที่ในภายหลัง หลังจากรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ผู้ทรงสถาปนาพระราชนิเวศน์ฯ

การศึกษาสัญจรครั้งนี้แผนกพิทักษ์มรดกสยาม ร่วมมือกับกลุ่มลูกหว้า ซึ่งเป็นกลุ่มภาคประชาสังคมที่ทำงานวัฒนธรรมอย่างแข็งขัน ในการจัดกิจกรรมวันแรกในตัวเมืองเพชรบุรี ท่านจะได้สำรวจวัดและชุมชนในตัวเมือง ฟังเรื่องราวความทรงจำของคนในชุมชนเกี่ยวกับนิเวศวัฒนธรรมและสิ่งแวดล้อม การรับฟังและแลกเปลี่ยนความคิดเห็นในครั้งนี้จะนำไปสู่การเสริมสร้างความเข้าใจในอัตลักษ์เฉพาะของระบบนิเวศที่ส่งผลต่อการวิวัฒนาการทางวัฒนธรรมของจังหวัดเพชรบุรีจากอดีตสู่ปัจจุบัน

ในวันที่สอง ณ พระราชนิเวศน์มฤคทายวัน ท่านจะได้เห็นตัวอย่างของการฟื้นฟูระบบนิเวศดั้งเดิมที่ถูกทำลายไปแล้ว ผ่านมุมมองทางโบราณคดี ประวัติศาสตร์ และนิเวศวิทยา ในพื้นที่ชายฝั่งของเพชรบุรีที่มีอยู่ตั้งแต่สมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว กิจกรรมศึกษาสัญจรในครั้งนี้จะไม่ใช่แค่การเดินทาง แต่เป็นการเสริมสร้างความเข้าใจและการอนุรักษ์ระบบนิเวศอันมีผลเป็นอย่างยิ่งต่อวัฒนธรรมของเพชรบุรี

Programme (English): https://bit.ly/3zjMguB
(The trip will be conducted in Thai)