งานวิจัยและบทความ

หลวงสารานุประพันธ์เป็นหนึ่งในบุคคลที่โดดเด่นที่สุดในวงการวรรณกรรมไทยช่วงต้นทศวรรษที่ 1920 (ระหว่าง พ.ศ. 2463-2472) ทั้งในฐานะนักเขียนและบรรณาธิการวารสาร 2 ฉบับ ได้แก่ วารสารเสนาศึกษาและแผ่วิทยาศาสตร์ และวารสารสารานุกูล ซึ่งดึงดูดนักเขียนชื่อดังมากมายในยุคนั้น ในฐานะนักเขียนนวนิยาย ผลงานที่ได้รับการจดจำมากที่สุดคือ นิยายเรื่องแพรดำและนิยายเรื่องหน้าผี แม้ว่าผลงานทั้งสองจะถูกกล่าวถึงเป็นประจำในประวัติย่อของหลวงสารานุประพันธ์และประวัติวรรณกรรมไทย แต่ในปัจจุบันกลับไม่ค่อยมีผู้ใดเข้าถึงหรืออ่านผลงานเหล่านี้อย่างแท้จริง หลังจากที่ ศุพรรณี วราทร ได้ตีพิมพ์หนังสือ "ประวัติการประพันธ์นวนิยายไทย" เมื่อ ค.ศ.1976 (พ.ศ. 2519) ก็เกิดความเชื่อที่แพร่หลายว่าหลวงสารานุประพันธ์นำโครงเรื่องของนิยายเรื่องแพรดำมาจากภาพยนตร์ตะวันตกเรื่อง 'The House of Hate' ซึ่งเคยฉายในกรุงเทพฯ เพียงไม่กี่ปีก่อนหน้านั้น ทั้งที่หลวงสารานุประพันธ์เคยยืนยันอย่างหนักแน่นว่านวนิยายเรื่องนี้เป็นผลงานต้นฉบับของตนเองทั้งหมด พร้อมทั้งเน้นย้ำว่า "มิใช่การแปล มิใช่การดัดแปลง หรือการเรียบเรียงใหม่แต่อย่างใด" ดังนั้น ความเชื่อมโยงระหว่างแพรดำและ 'The House of Hate' หรือ 'บ้านมหาภัย' ตามชื่อภาษาไทย จึงสมควรได้รับการตรวจสอบอย่างละเอียดถี่ถ้วนยิ่งขึ้น

จากการวิเคราะห์นิยายเรื่องแพรดำ โบรชัวร์ภาพยนตร์ 'The House of Hate' ที่ผลิตโดยบริษัทผลิตภาพยนตร์ชื่อปาเต (Pathé) เพื่อจัดจำหน่ายทางการค้าในตลาดอังกฤษ และชุดหนังสือภาพยนตร์บ้านมหาภัยโดย 'คนธรรพ์' (Khon Than) สามารถสรุปได้ว่าแม้จะปรากฏความคล้ายคลึงบางประการ แต่แพรดำและ 'The House of Hate' ถือเป็นผลงานที่แตกต่างกันอย่างมาก และการอ้างความเป็นต้นฉบับของหลวงสารานุประพันธ์ก็เป็นสิ่งที่มีเหตุมีผลน่าเชื่อถือ

บทความนี้มีจุดมุ่งหมายประการแรกเพื่อกอบกู้ความน่าเชื่อถือและเกียรติยศของหลวงสารานุประพันธ์ และเพื่อยับยั้ง มิให้นักประวัติวรรณกรรมกล่าวซ้ำข้อกล่าวหาที่ว่าแพรดำเป็นนิยายที่ลอกเลียนมาจากภาพยนตร์ต่างประเทศ จุดมุ่งหมายประการที่สองคือเพื่อปลุกเร้าความสนใจในชีวประวัติการทำงานของหลวงสารานุประพันธ์ และบทบาทของท่านในการพัฒนาและส่งเสริมนวนิยายไทยในยุคแรกเริ่