งานวิจัยและบทความ

บทความนี้สำรวจระบบการอ้างอิงที่เป็นรากฐานของการประกอบสร้างภาพแทนของพื้นที่หมู่บ้านในกลุ่มชาวอีสานในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย ผ่านกรณีศึกษาสองหมู่บ้านและการวิเคราะห์แบบแผนมโนทัศน์ "หัว" และ "ตีน" ซึ่งถูกนำไปประยุกต์ใช้กับพื้นที่หมู่บ้านในระดับต่างๆ อันได้แก่ เรือนที่อยู่อาศัย ยุ้งข้าว ละแวกบ้าน ตัวหมู่บ้าน พื้นที่โดยรอบ และแปลงนา แบบแผนมโนทัศน์นี้กำหนดวิธีการที่ชาวอีสานเชื่อมโยงและจัดวางความสัมพันธ์ระหว่างร่างกายมนุษย์ กลุ่มทางสังคม ที่อยู่อาศัย และข้าว ในลักษณะที่สอดคล้องและเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน นอกจากนี้ แบบแผนมโนทัศน์ดังกล่าวยังชี้ให้เห็นถึงขอบเขตของพื้นที่ที่มนุษย์สร้างขึ้น ตลอดจนรูปแบบการจัดระเบียบภายในพื้นที่นั้น และท้ายที่สุด แบบแผนนี้ยังเผยให้เห็นความสัมพันธ์อันแนบแน่นระหว่างชาวนากับข้าว ซึ่งเป็นพืชหลักในการดำรงชีพ