งานวิจัยและบทความ

ความเชื่อเรื่องเหนือธรรมชาติและพิธีกรรมในจังหวัดเชียงใหม่

โดย สงวน โชติสุขรัตน์

เผยแพร่เมื่อ 31 พฤษภาคม 2024

พิธีกรรม ประเพณี และเทศกาล, ความเชื่อ
แหล่งจัดเก็บทรัพยากรต้นฉบับ

วารสารสยามสมาคม Vol. 59.1 (1971)

ดาวน์โหลด

Supernatural Beliefs and Practices in Chiengmai


บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อนำเสนอข้อมูลเกี่ยวกับความเชื่อและพิธีกรรมเหนือธรรมชาติ 5 ประการที่ปรากฏในจังหวัดเชียงใหม่โดยละเอียด เริ่มจากการอธิบายถึงประเพณีที่เกี่ยวข้องกับเสาอินทขีลหรือเสาหลักเมือง ตลอดจนประวัติความเป็นมาโดยสังเขปและตำนานพื้นบ้านที่เชื่อมโยงกับเสานี้ ประเด็นที่สองกล่าวถึงจารีตการเกี้ยวพาราสีและพิธีปลอบประโลมหรือขอขมาวิญญาณที่เกี่ยวข้อง ข้อสังเกตสำคัญคือ แม้ประเพณีเหล่านี้จะเลือนหายไปในสังคมเมืองและพื้นที่ศูนย์กลางความเจริญ แต่ก็ยังคงดำรงอยู่ในพื้นที่ชนบทโดยทั่วไป อีกทั้งยังเป็นเรื่องเฉพาะท้องถิ่นในบางอำเภอและบางตำบลของเชียงใหม่ ซึ่งอาจแตกต่างจากพื้นที่อื่นๆ พิธีกรรมที่สามคือพิธีรำผีมด ซึ่งเป็นการบวงสรวงวิญญาณบรรพบุรุษ ส่วนพิธีกรรมที่สี่เป็นพิธีกรรมเฉพาะของเชียงใหม่ที่เกี่ยวเนื่องกับการสร้างบ้าน โดยเฉพาะอย่างยิ่งเกี่ยวกับเสา 2 ต้นที่สำคัญที่สุดในโครงสร้างบ้าน คือ เสามงคลและเสานาง  ผู้เขียนยังวิเคราะห์แนวคิดเรื่องความร่วมแรงร่วมใจ เนื่องจากชาวล้านนาเชื่อว่าการสร้างบ้านจำต้องอาศัยการช่วยเหลือเกื้อกูลซึ่งกันและกัน อันเป็นเรื่องเกี่ยวพันกับความมั่นคงและความยั่งยืนของชุมชน  ท้ายที่สุด บทความยังอภิปรายถึงพิธีกรรมการรักษาโรคที่เรียกว่า "พิธีส่งเคราะห์" ซึ่งเป็นพิธีเหนือธรรมชาติในภาคเหนือที่เกี่ยวข้องกับการเซ่นสังเวยเพื่อป้องกันภยันตรายจากอำนาจเหนือธรรมชาติ และเปลี่ยนเคราะห์ร้ายให้กลายเป็นดี