งานวิจัยและบทความ

ระหว่างปี ค.ศ. 1975-1977  (พ.ศ. 2518-2520) กรมศิลปากร กระทรวงศึกษาธิการ ได้ร่วมมือกับกองทัพเรือไทย และผู้เชี่ยวชาญชาวเดนมาร์ก เพื่อดำเนินโครงการสำรวจและขุดค้นซากเรืออับปางโบราณซึ่งเป็นเรือบรรทุกสินค้าในอ่าวไทย ระยะแรกของการสำรวจเป็นการค้นหาและสำรวจเรือสำเภาจีนโบราณ โดยการทำแผนที่และติดตามเส้นทางการค้าทางทะเลของอาณาจักรสยามในอดีต นักวิจัยสันนิษฐานว่าอาจมีเส้นทางการค้าหลัก 3 เส้นทาง และพบซากเรืออับปางรวม 18 ลำกระจายตามเส้นทางเหล่านั้น โดยมี 4 ลำที่มีความสำคัญ และ 3 ลำที่ได้รับการศึกษาอย่างละเอียด บทความนี้นำเสนอผลการศึกษาเรืออับปางที่เกาะกระดาดและพัทยา ส่วนข้อค้นพบจากเรืออับปางที่อ่าวสัตหีบและปากน้ำประแสจะกล่าวถึงในบทความถัดไปในระยะที่สองได้มีการขุดค้นที่ซากเรืออับปาง ผลการศึกษาพบว่า เรือที่เกาะกระดาดน่าจะเป็นเรือสำรวจที่ใช้ในช่วงต้นสมัยอยุธยา และอับปางไม่เกินกลางคริสต์ศตวรรษที่ 17 ซึ่งเป็นไปได้ว่าอับปางอย่างรุนแรงเนื่องจากอยู่ใกล้ฝั่ง สิ่งที่พบ ได้แก่ วัตถุไม้ หิน และเครื่องปั้นดินเผา แต่วัตถุมีค่าสภาพสมบูรณ์อาจถูกขโมยไปก่อนแล้ว ข้อสังเกตที่น่าสนใจคือการพบหินแกรนิตซึ่งหาได้ยาก และหม้อใส่น้ำตาลที่มีรูปแบบแตกต่างจากที่พบในเรือลำอื่น ส่วนเรือที่พัทยาคาดว่าเป็นเรือบรรทุกสินค้าในยุคเดียวกัน พบวัตถุไม้ เครื่องปั้นดินเผา และตะกั่ว แต่เรือเสียหายอย่างมากจากการถูกปล้น ลักษณะเครื่องปั้นดินเผาที่พบในเรือชี้ว่าเป็นภาชนะเก็บอาหารระหว่างการเดินทางระยะไกล ไม่ใช่สินค้าส่งออก ขณะที่ปริมาณตะกั่วจำนวนมากบ่งชี้ว่าเป็นสินค้าส่งออกสำคัญของไทยในสมัยนั้น ซึ่งนักวิจัยเชื่อมโยงกับแหล่งเหมืองตะกั่วในจังหวัดกาญจนบุรี