งานวิจัยและบทความ

แนวทางการจัดการคุณค่ามรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมเชิงสร้างสรรค์เพื่อสร้างความยั่งยืนพื้นที่ชุมชนลุ่มแม่น้ำสุพรรณบุรี ประเทศไทย

โดย ชัยณรงค์ ศรีรักษ์

เผยแพร่เมื่อ 25 กุมภาพันธ์ 2024

การจัดการมรดกวัฒนธรรม
แหล่งจัดเก็บทรัพยากรต้นฉบับ

วารสารกระแสวัฒนธรรม. 23, 44 (ต.ค. 2022)


บทความวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อสำรวจมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมชุมชนลุ่มแม่น้ำสุพรรณบุรี จัดการระบบคุณค่ามรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมชุมชนลุ่มแม่น้ำสุพรรณบุรี และเสนอแนวทางการจัดการคุณค่ามรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมเชิงสร้างสรรค์เพื่อความยั่งยืนพื้นที่ชุมชนลุ่มแม่น้ำสุพรรณบุรี ใช้การวิจัยเชิงคุณภาพโดยกระบวนการการจัดการความรู้จากพื้นที่ต้นแบบในรูปคู่มือและถ่ายทอดความรู้ด้วยการอบรมเชิงปฏิบัติการในพื้นที่ 2 ชุมชนลุ่มแม่น้ำสุพรรณบุรี รวบรวมข้อมูลด้วยการวิเคราะห์เอกสารร่วมกับการศึกษาภาคสนาม การสัมภาษณ์เชิงลึก การสังเกตแบบไม่มีส่วนร่วม และการสนทนากลุ่มเพื่อวิเคราะห์ สังเคราะห์แนวทางการจัดการคุณค่ามรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมเชิงสร้างสรรค์เพื่อความยั่งยืนพื้นที่ชุมชนลุ่มแม่น้ำสุพรรณบุรี กำหนดกลุ่มผู้ให้ข้อมูลสำคัญด้วยวิธีเจาะจงเลือก ดังนี้ 1) ปราชญ์ชุมชน จำนวน 23 คน 2) ตัวแทนชุมชนที่มีส่วนร่วมในด้านการพัฒนาการท่องเที่ยว จำนวน 15 คน 3) ตัวแทนสมาชิกกลุ่มแม่บ้านตามบัญชีรายชื่อกลุ่มสัมมาชีพจำนวน 25 คน และ 4) ผู้ให้ข้อมูลเพิ่มเติมจาก Snowball Technique จำนวน 14 คน

การวิเคราะห์เชิงเนื้อหาพบว่า ชุมชนลุ่มแม่น้ำสุพรรณบุรีปรากฏมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม 7 ด้าน โดยมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมด้านศิลปะการแสดง วรรณกรรมพื้นบ้าน แนวปฏิบัติทางสังคม พิธีกรรมและงานเทศกาล ล้วนได้รับอิทธิจากศาสนาและวิถีการดำเนินชีวิตริมแม่น้ำ ส่วนด้านภาษามีความเป็นเอกลักษณ์สูง เมื่อนำไปจัดการระบบคุณค่ามรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของชุมชนได้ 4 ลักษณะคือ คุณค่าเชิงสัญลักษณ์ คุณค่าเชิงวิชาการ คุณค่าเชิงสุนทรียะ และคุณค่าเชิงเศรษฐกิจ สำหรับแนวทางการจัดการคุณค่ามรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมเชิงสร้างสรรค์เพื่อสร้างความยั่งยืนพื้นที่ชุมชนลุ่มแม่น้ำสุพรรณบุรีโดยรูปแบบการท่องเที่ยวชุมชนเชิงสร้างสรรค์ เพื่อมุ่งใช้ประโยชน์ต้นทุนทางวัฒนธรรมที่มีโดยกระบวนการชุมชนให้เป็นกลไกการพัฒนาและปกป้องคุ้มครองมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมให้ยั่งยืนในระยะยาว ดังนี้ 1) การจัดการเรื่องราวเชิงสร้างสรรค์ 2) การจัดกิจกรรมท่องเที่ยวชุมชนเชิงสร้างสรรค์ 3) การจัดการสื่อสารเชิงสร้างสรรค์และ 4) การสร้างความยั่งยืนของการจัดการทรัพยากรและแหล่งท่องเที่ยวเชิงสร้างสรรค์