งานวิจัยและบทความ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาลักษณะของพื้นที่และเวลา และเพื่อวิเคราะห์ความสำคัญของพื้นที่และเวลาในวรรณคดีเรื่อง ลิลิตนิทราชาคริต บทพระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โดยใช้แนวคิดพื้นที่ (space) และเวลา (time) ผลการวิจัยพบว่า พื้นที่และเวลาปรากฏ 3 ลักษณะ ลักษณะแรก พื้นที่และเวลาในเรื่องถูกสับเปลี่ยนไปมาอย่างฉับพลัน ลักษณะที่สอง ในพื้นที่สำคัญของเรื่องมีการช่วงชิงอำนาจผ่านการปรากฏตัวกับการซ่อนตัว ลักษณะสุดท้าย พื้นที่และเวลาเดิมในเรื่องมีการปรากฏซ้ำ ลักษณะทั้งหมดนี้นับว่ามีความสำคัญต่อการดำเนินเรื่องและการเสนอแนวคิดในลิลิตนิทราชาคริต 3 ประการ ประการแรก พื้นที่และเวลามีความสำคัญในนำเสนอแนวคิดความหลงใหลกับการตื่นรู้ โดยอาศัยพื้นที่ซึ่งมีลักษณะแตกต่างและเวลาที่เปลี่ยนแปลงอย่างฉับพลันเข้ามาใช้ควบคู่กับการปรากฏซ้ำ ประการถัดมา พื้นที่และเวลาของเรื่องยังเชื่อมโยงกับอัตลักษณ์และปฏิสัมพันธ์ของตัวละคร การเปลี่ยนแปลงพื้นที่และเวลา การปรากฏและซ่อนตัวได้ส่งผลต่ออัตลักษณ์ของตัวละครและสร้างความสัมพันธ์เชิงอำนาจของตัวละครหลายชุด ประการสุดท้าย พื้นที่และเวลานับเป็นเครื่องมือสร้างความขบขันผ่านการสับเปลี่ยนพื้นที่และเวลา พร้อมกับการปรากฏตัวและซ่อนตัว อันทำให้เห็นพฤติกรรมที่น่าขบขันจากความไม่เข้ากันและความเหนือกว่าของตัวละครแต่ละฝ่าย เพื่อเน้นย้ำแนวคิดเรื่องการตื่นรู้ให้ชัดเจน