งานวิจัยและบทความ

บทความนำเสนอบทวิเคราะห์นิราศนครวัด (การเสด็จสู่เมืองพระนคร) บันทึกของกรมพระยาดำรงราชานุภาพในการเสด็จเยือนกัมพูชา ค.ศ. 1924 ในทางหนึ่ง หากพิจารณาถึงสาระสำคัญของการเดินทางในยุคจักรวรรดินิยม ผู้เขียนต้องการชี้ให้เห็นว่าการเสด็จยังเมืองพระนคร ของกรมพระยาดำรงฯ เป็นส่วนหนึ่งของยุทธศาสตร์ของชนชั้นปกครองสยามในการปกป้องภาพลักษณ์ศิวิไลซ์ในโลกจักรวรรดิใหม่ ซึ่งประกอบด้วยผู้ครอบครองอำนาจอาณานิคมกับผู้อยู่ใต้อำนาจ “ที่ไม่ศิวิไลซ์” ในอีกทางหนึ่ง หากพิจารณาการเสด็จเยือนเมืองพระนครจากมุมมองของท้องถิ่น เราพบว่าการเดินทางดังกล่าวเกิดขึ้นจากวัฒนธรรมและอำนาจก่อนยุคอาณานิคม ในการปกครองแบบมณฑลที่เป็นอิทธิพลทางวัฒนธรรมระหว่างราชสำนักกัมพูชากับสยามที่ปฏิบัติสืบเนื่องกันมาหลายศตวรรษ ทั้งนี้ เป็นที่ทราบกันว่าการเสด็จเมืองพระนครในครั้งนั้นมักได้รับการอธิบายถึงความพยายามในการเรียกร้อง “ดินแดนที่สูญเสีย” ของสยาม บทความจึงต้องการชี้ให้เห็นว่าเนื้อหาในบันทึกของกรมพระยาดำรงฯ นั้นสะท้อนถึงปัญหาของมรดกวัฒนธรรมร่วมที่ยังคงซับซ้อนและดำรงอยู่ถึงปัจจุบัน ภายในรัฐชาติที่มีการปักปันดินแดนอย่างชัดเจน