งานวิจัยและบทความ

การศึกษาก่อนหน้านี้ กล่าวถึงระบบสัญลักษณ์ทางจักรวาลวิทยาในการออกแบบวัดโพธิ์ โดยให้ความสำคัญกับเขาพระสุเมรุและสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ และอธิบายว่าระบบสัญลักษณ์ดังกล่าวเกิดขึ้นจากการบูรณะในสมัยรัชกาลที่สาม บทความนี้ต้องการนำเสนอมุมมองในสองส่วน ประการแรกระบบสัญลักษณ์ทางจักรวาลวิทยานั้นมีปรากฏแล้วตั้งแต่การก่อสร้างในรัชกาลที่หนึ่ง ส่วนการบูรณะในรัชกาลที่สามเป็นการย้ำถึงความสำคัญของระบบสัญลักษณ์นี้ มิใช่ระบบสัญลักษณ์ที่เกิดขึ้นจากการบูรณะ ประการสองระบบสัญลักษณ์มีสองระดับความหมาย ที่ปรากฏในการออกแบบและองค์ประกอบสถาปัตยกรรมเดียวกัน ระดับแรกคือโลกและจักรวาลที่เกี่ยวเนื่องกับพุทธศาสนา ระดับที่สองมีความสัมพันธ์กับพระอินทร์ ความหมายทั้งสองระดับสะท้อนปรัชญาของรัฐและราชวงศ์ใหม่ในยุครัตนโกสินทร์ตอนต้น