งานวิจัยและบทความ

เอกสารตัวเขียนที่บันทึกจักรวาลวิทยาทางพุทธศาสนา ซึ่งจัดทำขึ้นตามพระราชดำริของพระเจ้าตากสินฯ เมื่อ ค.ศ. 1776 หนึ่งฉบับจัดเก็บไว้ ณ กรุงเทพมหานคร และอีกฉบับจัดเก็บไว้ ณ กรุงเบอร์ลิน ส่วนเอกสารฉบับที่สามได้รับการยืนยันแล้วว่าเป็นฉบับสำเนาที่จัดทำขึ้นในภายหลัง ในประเทศไทยเชื่อว่าเอกสาร “ของพวกเขา” ที่จัดเก็บไว้นั้นเป็นของแท้ ขณะที่พิพิธภัณฑ์ในเบอร์ลินก็มั่นใจว่า “ของตน” เป็นต้นฉบับเช่นกัน เมื่อเปรียบเทียบทั้งสองฉบับ เห็นว่าฉบับที่จัดเก็บไว้ที่เบอร์ลินนั้น อาจเป็นต้นฉบับมากกว่า แม้จะมีข้อสังเกตที่ชวนให้สงสัย กรมพระยาดำรงฯ เคยตรวจสอบเอกสารเมื่อ ค.ศ. 1930 และรายงานว่าตนเองเคยพบเอกสารฉบับที่สี่ ที่มีรูปแบบศิลปกรรมที่ใกล้เคียงกันแต่ปกของฉบับดังกล่าวมีงดงามยิ่งนัก กรมพระยาดำรงฯ ทรงเห็นว่าฉบับที่จัดเก็บไว้ที่เบอร์ลินไม่น่าจะเป็นฉบับเดียวกันกับที่ถวายพระเจ้าตากสินฯ อาจจะเป็นฉบับที่สี่ที่กล่าวถึง แต่ทุกฉบับที่น่าสนใจและควรค่าแก่การศึกษา ทั้งในแง่ความงามและทักษะในการสร้างชิ้นงาน