งานวิจัยและบทความ

ในปี ค.ศ. 2000 (พ.ศ. 2543) องค์การการศึกษา วิทยาศาสตร์ และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ หรือ UNESCO ได้ริเริ่มการมอบรางวัลเพื่อการอนุรักษ์มรดกทางวัฒนธรรมในภูมิภาคเอเชียและแปซิฟิก (Asia-Pacific Awards for Cultural Heritage Conservation) เป็นประจำทุกปี เพื่อส่งเสริมการอนุรักษ์อาคารสถานที่อันมีคุณค่าเชิงมรดกทางวัฒนธรรมของภูมิภาคนี้ โดย ณ ช่วงเวลาที่ตีพิมพ์บทความนี้  มีโครงการจากประเทศไทยได้รับรางวัลนี้ไปแล้วรวม 10 รายการ โดยจากบรรดาโครงการที่ได้รับรางวัลทั้งหมดนั้น เริ่มปรากฏฉันทามติที่เพิ่มขึ้นเรื่อยๆ เกี่ยวกับชุด "หลักการพื้นฐาน" ซึ่งนิยามมาตรฐานสากลของการอนุรักษ์ ในขณะเดียวกันก็สะท้อนลักษณะเฉพาะของแนวปฏิบัติในเอเชีย โดย"หลักการพื้นฐาน" เหล่านี้ ได้แก่

1. การจัดทำแผนที่พื้นที่ทางวัฒนธรรมร่วมกัน โดยระบุระดับความสำคัญ ภาษาสัญลักษณ์ และความเชื่อมโยงต่างๆ  ถือเป็นเงื่อนไขเบื้องต้นที่สำคัญที่จะทำให้การอนุรักษ์มรดกทางวัฒนธรรมเป็นไปอย่างเหมาะสมและประสบความสำเร็จ
2. การแสดงออกทางวัฒนธรรมที่จับต้องได้มีที่มา คุณค่า และนัยสำคัญที่สืบเนื่องมาจากวิถีปฏิบัติทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้
3. ความเป็นของแท้ดั้งเดิม (authenticity) เป็นลักษณะที่ขึ้นอยู่กับบริบททางวัฒนธรรม โดยคุณลักษณะนี้สามารถพบได้จากความต่อเนื่อง แต่ความต่อเนื่องนั้นไม่จำเป็นต้องเป็นความต่อเนื่องของวัตถุหรือวัสดุเสมอไป
4. กระบวนการอนุรักษ์จะประสบความสำเร็จ เมื่อมีการเปิดเผยเรื่องราวในประวัติศาสตร์ ฟื้นฟูขนบธรรมเนียมประเพณี และค้นพบความหมายในชั้นต่างๆ ขององค์ความรู้
5. การใช้ประโยชน์จากมรดกทางวัฒนธรรมอย่างเหมาะสมเกิดจากการตกลงเจรจาร่วมกัน ซึ่งจะนำไปสู่พื้นที่ที่ช่วยส่งเสริมคุณภาพชีวิต

ในบทความนี้ได้มีการศึกษาโครงการจากประเทศไทยที่ได้รับรางวัลเพื่อการอนุรักษ์มรดกทางวัฒนธรรมในเอเชียแปซิฟิก โดยพิจารณาภายใต้บริบทของหลักการพื้นฐานที่แต่ละโครงการเป็นตัวอย่างที่ดี และอภิปรายถึงบทเรียนด้านการอนุรักษ์ที่ได้จากการดำเนินงานของประเทศไทย