งานวิจัยและบทความ

กรุงเทพมหานครในช่วงเปลี่ยนผ่านศตวรรษ: รัชกาลที่ 4 และรัชกาลที่ 5 กับการเปิดรับอิทธิพลตะวันตก

โดย Larry Sternstein

เผยแพร่เมื่อ 31 พฤษภาคม 2024

ประวัติศาสตร์
แหล่งจัดเก็บทรัพยากรต้นฉบับ

วารสารสยามสมาคม Vol. 54.1 (1966)

ดาวน์โหลด

Bangkok at the Turn of the Century; Mongkut and Chulalongkorn Entertain the West


อิทธิพลตะวันตกได้เริ่มเข้ามามีบทบาทในสยามประเทศเป็นครั้งแรกเมื่อมีการทำสนธิสัญญาทางพระราชไมตรีและการพาณิชย์กับสหราชอาณาจักรในปี ค.ศ. 1855 (พ.ศ. 2398)  ซึ่งสหรัฐอเมริกาและประเทศในทวีปยุโรปอีกหลายประเทศก็ได้จัดทำสนธิสัญญาในลักษณะเดียวกันนี้ในปีต่อๆ มา การเปลี่ยนแปลงเหล่านี้ได้ส่งผลกระทบอย่างสำคัญต่อการค้าขายและสยามโดยรวม อย่างไรก็ดี พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 4) ทรงวางแนวทางการปรับปรุงประเทศให้ทันสมัยตามอย่างชาติตะวันตก ซึ่งอาจกล่าวได้ว่าเป็นพระปรีชาสามารถในการธำรงรักษาเอกราชของชาติท่ามกลางภัยคุกคามของลัทธิจักรวรรดินิยมยุโรปที่กำลังแบ่งแยกดินแดนเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ในขณะนั้น นอกจากการดึงดูดที่ปรึกษา ครูผู้สอน และผู้ชำนาญการด้านเทคนิคชาวตะวันตกเข้ามารับราชการแล้ว พระองค์ยังได้ทรงดำริให้มีการพัฒนาปรับปรุงโครงสร้างพื้นฐานทางกายภาพของกรุงเทพมหานครอย่างกว้างขวาง พระราชกรณียกิจเหล่านี้ได้รับการสานต่อโดยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 5) ผู้ทรงมีพระราชดำริให้ปฏิรูปแทบทุกมิติของวิถีชีวิตชาวสยามและรวมศูนย์อำนาจการปกครองให้เป็นระบบมากขึ้น ภายใต้คำแนะนำของที่ปรึกษาชาวตะวันตกเช่นเดียวกัน บทความนี้มีจุดประสงค์ที่จะศึกษาถึงพัฒนาการต่างๆ อันมากมายที่พระมหากษัตริย์ทั้งสองพระองค์ได้ทรงริเริ่มดำเนินการในสยามประเทศในรัชสมัยของพระองค์ โดยมุ่งเน้นความสัมพันธ์กับอิทธิพลตะวันตกและความพยายามในการรักษาเอกราชของชาติท่ามกลางลัทธิจักรวรรดินิยมยุโรป