งานวิจัยและบทความ

แนวทางการอนุรักษ์มรดกทางธรรมชาติและมรดกทางวัฒนธรรมที่เน้นผู้คนเป็นศูนย์กลาง

โดย ปฏิพล ยอดสุรางค์

เผยแพร่เมื่อ 23 พฤษภาคม 2024

มรดกทางธรรมชาติ, การอนุรักษ์และสงวนรักษามรดกวัฒนธรรม
แหล่งจัดเก็บทรัพยากรต้นฉบับ

เจดี : วารสารวิชาการ การออกแบบสภาพแวดล้อมปีที่ 7 ฉบับที่ 1 (2020)


บทความนี้ศึกษาการเปลี่ยนกระบวนทัศน์ในงานอนุรักษ์มรดกทางธรรมชาติและมรดกทางวัฒนธรรมจาก “การสงวนรักษามรดก” ไปสู่ “ความอยู่ดีมีสุขของทั้งมรดก และสังคมโดยรวม” บนพื้นฐานของความพยายามปกป้องมรดกทางธรรมชาติและมรดกทางวัฒนธรรม โดยมีผู้คนและชุมชนเป็นศูนย์กลางได้เน้นย้ำเรื่องความเป็นอยู่ที่ดีของสังคมจากระบบ รวมทั้งกระบวนการจัดการและคุ้มครองมรดก โดยตระหนักถึงเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน เพื่อการเสริมสร้างความเข้าใจของผู้คนและชุมชนในฐานะองค์ประกอบหลักของการจัดการมรดก และเพื่อให้มั่นใจได้ว่ามรดกทางธรรมชาติและมรดกทางวัฒนธรรมที่เป็นประโยชน์และเป็นพลวัตในสังคมปัจจุบันและอนาคต โดยการสังเคราะห์เชิงคุณภาพ ผ่านการคัดเลือกงานวิชาการและกรณีศึกษาในกระบวนการมรดกโลกมาวิเคราะห์และจัดหมวดหมู่โดยอาศัยประเด็นการสังเคราะห์ 3 ด้าน คือ 1) แหล่งมรดกคุณค่าและบริบท 2) การกำกับดูแลแหล่งมรดก และ 3) การดำเนินการจัดการแหล่งมรดก กระบวนทัศน์ใหม่ของการอนุรักษ์และจัดการมรดกนี้ จะตอบสนองต่อปัญหาที่ซับซ้อนมากขึ้นที่จะถูกนำมาปรับใช้กับสภาพสังคมและสิ่งแวดล้อมที่ต่างกัน ทำให้ความเชื่อมโยงกันระหว่างมรดกทางธรรมชาติและมรดกทางวัฒนธรรมกลายเป็นเครื่องมือสำคัญในการสื่อความหมาย การอนุรักษ์ และการจัดการอย่างยั่งยืนของทั้งแหล่งทางธรรมชาติและแหล่งทางวัฒนธรรม ผ่านการมีส่วนร่วมของผู้คนที่ต้องเริ่มตั้งแต่กระบวนการให้คุณค่า ไม่ใช่ที่ปลายทางของการอนุรักษ์ที่แค่เปิดโอกาสให้ผู้คนรับรู้ถึงคุณค่าของแหล่งมรดก แต่เพียงทางเดียว ซึ่งนับเป็นความท้าทายที่สำคัญอันหนึ่งที่เกี่ยวข้องกับภาระหน้าที่และการปฏิบัติงานของหน่วยงานที่กำกับดูแลแหล่งมรดกในทุกระดับ