งานวิจัยและบทความ

งานวิจัยนี้มุ่งสำรวจและรวบรวมองค์ความรู้ละครลิงทั้งหมดในประเทศไทย ตลอดจนรวบรวมบันทึกองค์ความรู้ วิเคราะห์การสืบทอดและบทบาทของการแสดงละครลิง คณะศิษย์พระกาฬ ซึ่งเป็นคณะละครลิงเพียงคณะเดียวที่ยังคงจัดแสดงอยู่ในปัจจุบัน เพื่อให้คณะศิษย์พระกาฬ เกิดความภาคภูมิใจและเกิดจิตสำนึกในการปกป้องคุ้มครององค์ความรู้ “ละครลิง” ของตน ในฐานะมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของชาติ ผ่านการค้นคว้าเอกสาร บันทึกการแสดง การลงพื้นที่สัมภาษณ์ชุมชนการแสดงที่จังหวัดนครสวรรค์ ราชบุรี และกรุงเทพมหานคร

งานวิจัยนี้ยังได้ดำเนินการผ่านกระบวนการมีส่วนร่วมของชุมชน แบ่งเป็น 1) การให้ความยินยอมจากคณะศิษย์พระกาฬในการรวบรวมและจัดเก็บข้อมูลด้วยวิธีการสัมภาษณ์และการลงพื้นที่ภาคสนามเพื่อเก็บข้อมูลการแสดง 2) การบันทึกภาพเคลื่อนไหวการแสดงละครลิง คณะศิษย์พระกาฬ 3) การจัดทำแบบสอบถามข้อคิดเห็น/ข้อเสนอแนะให้ “ละครลิง” เป็นมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของชาติ 4) การจัดโครงการรับฟังข้อคิดเห็น/ข้อเสนอแนะให้ “ละครลิง” เป็นมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของชาติ 5) การจัดโครงการสัมมนาวิชาการ “ละครลิง”: มหรสพพื้นบ้านกับการขึ้นทะเบียนมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม และ 6) การจัดโครงการคืนความรู้สู่ชุมชนการแสดง

ผลการศึกษาพบว่า องค์ความรู้ละครลิงในประเทศไทยประกอบด้วยองค์ความรู้ของละครลิงคณะวัฒนาวานร คณะลิงไทยมั่นคง คณะดำรงศิลปวานร และคณะศิษย์พระกาฬ ปัจจุบันเหลือละครลิงคณะศิษย์พระกาฬเพียงคณะเดียวที่ยังคงจัดแสดงอยู่ และมีการสืบทอด องค์ความรู้ให้แก่สมาชิกในสายตระกูล โดยผู้ที่มีองค์ความรู้ละครลิงมากที่สุด คือนายปัญญา กันรอบรู้ และผู้สืบทอดองค์ความรู้ละครลิง ได้แก่ นายวัชระ กันรอบรู้ นางวัชรี กันรอบรู้ และนายประกิจ กันรอบรู้

สภาพปัจจุบันของการแสดงละครลิง คณะศิษย์พระกาฬได้รับความนิยมน้อยลงเมื่อเทียบกับอดีต แต่ยังคงมีบทบาทในด้านการให้ความบันเทิงและด้านพิธีกรรมการแก้บน ผลการวิจัยยังพบว่าปัจจัยที่ส่งผลคุกคามองค์ความรู้ละครลิงในปัจจุบันมี 3 ปัจจัย ได้แก่ ปัจจัยด้านผู้ถ่ายทอด ด้านผู้สืบทอด และด้านสภาพการแสดง